Χειροτεχνήματα ή Έργα Τέχνης;

Τζόρτζιο Βαζάρι - Βικιπαίδεια

Η λέξη "καλλιτέχνης" είναι νεοελληνική. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1865 από τον Αλ. Ραγκαβή και εννοεί τον δημιουργό ο οποίος παράγει ένα έργο που συνήθως δεν έχει 
χρηστικότητα, προκειμένου να εκφράσει τα αισθήματά του, ενίοτε την αγωνία της εποχής στην οποία ζει, ή τέλος τις αιώνιες αγωνίες των ανθρώπων. 
Στην αρχαία μας γλώσσα δεν υπήρχε βεβαίως η διάκριση ανάμεσα στις δύο έννοιες. 
Όλοι αυτοί που δημιούργησαν αυτά που σήμερα θεωρούνται τα απόλυτα αριστουργήματα της ανθρώπινης τέχνης, στην εποχή τους θεωρούνταν απλοί χειρώνακτες.
Στην Ελληνική γλώσσα όπως και σε άλλες σήμερα, συνηθίζονται  δύο λέξεις  που συχνά επικαλύπτονται οι οποίες περιγράφουν  τη διαφορά  μεταξύ του τεχνίτη  και του καλλιτέχνη.

Δύο παραπλήσιες έννοιες. 

Τεχνίτης αποκαλείται όποιος κάνει μία εξειδικευμένη εργασία η οποία απαιτεί την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης τεχνικής. Η εργασία αυτή απαιτεί τόσο τη γνώση όσο  και την εμπειρία του τεχνίτη. 
Συνήθως έχουμε στο μυαλό μας ότι ανεξάρτητα αν ο τεχνίτης χρησιμοποιεί εργαλεία ή όχι, έχει πάντως μία εξειδικευμένη χειρωνακτική επιδεξιότητα. 
 Η κλασσική Ελλάδα εκτιμούσε και σεβόταν τους φιλοσόφους και τους ποιητές και πολύ λιγότερο όσους εμπλέκονταν σε χειρωνακτικές εργασίες. Η λέξη τέχνη προέρχεται από την ρίζα τεκ- που σημαίνει συναρμολογώ, κατασκευάζω. Η λέξη χρησιμοποιείτο με μία ευρύτερη έννοια π.χ. ποιητική τέχνη ή ιατρική τέχνη, και εννοεί πως ο εξασκών την τέχνη επιτυχώς έχει μία ιδιαίτερη προσωπική ευφυΐα και ικανότητα πέραν της απλής λογικής.

Η ιδιότητα του καλλιτέχνη όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα δημιουργήθηκε τα χρόνια της ύστερης Αναγέννησης. 
Ο Εμ. Καντ όρισε τον καλλιτέχνη σαν τον άνθρωπο που δημιουργεί με βάση την έμπνευσή του και μόνο αυτήν. Τα έργα του δεν έχουν κάποια πρακτική χρησιμότητα παρά μόνο την καλλιέργεια του ανθρώπινου πνεύματος. 
Η διάκριση ανάμεσα σε τεχνίτη και καλλιτέχνη ή ανάμεσα σε χειροτέχνημα και έργο τέχνης ίσως περιγράφηκε για πρώτη φορά στο έργο του Τζόρτζιο Βατάρι :”Βίοι”. 
Ο Βατάρι διέκρινε τις “Μείζονες” τέχνες που τις εξασκούν οι καλλιτέχνες από τις “Ελάσσονες” που τις εξασκούν οι τεχνίτες. 
Στην αγγλική γλώσσα επίσης υπάρχει αυτή η διάκριση. 
Η τέχνη λέγεται art από την λατινική λέξη ars που σημαίνει κανονίζω, διευθετώ. 
Η τεχνική λέγεται craft μία λέξη με γερμανική προέλευση. Kraft στα γερμανικά θα πει δύναμη, ικανότητα. 

Το Αμερικανικό Συμβούλιο Τεχνών (American Craft Council ) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε στις Η.Π.Α. το 1943. Σκοπός του Συμβουλίου είναι να προάγει τις τέχνες. Για το σκοπό αυτό εκδίδει περιοδικό, οργανώνει εκθέσεις και σεμινάρια, εκπονεί προγράμματα βραβεύσεων και διατηρεί βιβλιοθήκη. 
Μέλη του Συμβουλίου εκτός από τεχνίτες και καλλιτέχνες είναι πανεπιστημιακοί, γκαλερίστες, συλλέκτες, και γενικώς άνθρωποι που τους ενδιαφέρουν οι εξελίξεις στις διάφορες τέχνες.
 Περιγράφοντας αναλυτικότερα τον σκοπό του το Συμβούλιο επισημαίνει τα εξής: η προώθηση της χειροποίητης δημιουργίας είναι κατά την εκτίμησή μας πολύ  σημαντική διότι:

•    Η Δημιουργία είναι μία θεμελιώδης κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης 
•    Η τεχνική δημιουργία είναι μία διαδικασία μάθησης και αυτογνωσίας. Είναι μία μέθοδος ισορροπίας ανάμεσα στο σώμα και το πνεύμα
•    Οι δημιουργοί ξεκινώντας από την πρώτη ύλη εκφράζουν την προσωπικότητά τους μέσα από τα αντικείμενα που κατασκευάζουν. Σε αυτά ενσωματώνουν την ευαισθησία τους και την τεχνική τους επιδεξιότητα. 
•    Η σημασία της καινοτομίας είναι πολύ μεγάλη. Αποκαλύπτει νέες δυνατότητες στη σχέση του δημιουργού και της ύλης.
•    Οι τεχνικές αυτές και η σημασία τους πρέπει να μεταδοθούν στις επόμενες γενιές.

 Στη έκθεση American Craft Council που διοργανώνεται κάθε χρόνο  παίρνουν μέρος πολλές και διάφορες ειδικότητες τεχνιτών: κεραμίστες, ξυλουργοί, κοσμηματοποιοί, υαλουργοί, αλλά και πιο ασυνήθιστες τέχνες όπως κατασκευαστές καλειδοσκοπίων,κ.ά.

Πηγή: http://www.jewelpedia.com/news_det_catid,30,id,1384,texni+kai+texniki+xeiropoiita+kosmimata.html